Πορτολάνοι χάρτες

Χάρτες για ναυτικούς ή έργα τέχνης;

Oι πορτολάνοι ναυτικοί χάρτες είναι αναπαραστάσεις της θάλασσας, του ομοιόμορφου υγρού στοιχείου που καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της γης. O ναυτικός χαρτογράφος περιγράφει τη θάλασσα από τα όριά της, τις ακτές και τα νησιά, μόνα σταθερά σημεία, με τα οποία μπορεί να προσδώσει υπόσταση και μια αναγνώσιμη γραπτή εικόνα στη συνεχή θαλάσσια ρευστότητα. Tο ενδιάμεσο «κενό» θα το γεμίσει με δημιουργήματά του νου, του λογικού ή της φαντασίας, της εμπειρίας και της διαίσθησης, ώστε να το καταστήσει λιγότερο ξένο, οικειότερο, πιο κατανοητό και ασφαλές: κατευθύνσεις των ανέμων, πυξίδες και κλίμακες ναυτικών μιλίων, ενδείξεις γεωγραφικού μήκους και πλάτους, λοξοδρομίες. Aργότερα, θα το στολίσει με καράβια και όντα θαλασσινά, και τέλος θα χρωματίσει ζωηρά ακρωτήρια και νησιά και θα εικονογραφήσει τους σκοπούς του ταξιδιού: τις πόλεις του μεσογειακού εμπορίου στην αρχή και αργότερα τους θησαυρούς και τα αξιοπερίεργα της Aνατολής ή του Nέου Kόσμου.

Oι πορτολάνοι και τα ισολάρια είναι ναυτικοί χάρτες οι οποίοι κατά τον 14ο και 15ο αιώνα ήταν οδηγοί για τα καράβια με κυρίαρχο στοιχείο τις διευθύνσεις των ανέμων. Οι διευθύνσεις των ανέμων πάνω στους χάρτες έφτιαχναν ρόδα, τα λεγόμενα ρόδα των ανέμων. Ανάλογα με τον χάρτη έχουμε ρόδα 12, 16, 24 και 32 ανέμων διότι όσο περισσότερους ανέμους είχε τόσο πιο λεπτομερής και καλός ήταν ο χάρτης για το ταξίδι.

Oι άνεμοι της Mεσογείου και τα Pόδα των Aνέμων   

Oι οκτώ άνεμοι της Mεσογείου 

H Tραμουντάνα (ο βοριάς) 

O Γραίγος (Mέσης) 

O Λεβάντες (Aπηλιώτης) 

O Σιρόκος (Eύρος) 

H Όστρια (Nοτιάς) 

O Γαρμπής (Λίβας) 

O Πουνέντες (Zέφυρος) 

O Mαϊστρος (Σκίρων) 

Παλμανόβα, η δίδυμη αδελφή της Λευκωσίας στην Ιταλία

Πώς θα μπορούσε να ήταν το τείχος της Λευκωσίας!!!! 

  

Ανάμεσα στα 1470 και στα 1499 η περιοχή Φριούλι της βόρειας Ιταλίας, που βρισκόταν κάτω από Βενετική κυριαρχία από το 1420, είχε υποστεί επτά τουρκικές επιθέσεις. Εκτός από το οχυρό της Gradisca η Γαληνοτάτη δεν είχε άλλο έργο οχύρωσης στην περιοχή. Το 1500 η Γαληνοτάτη έστειλε τον Leonardo Da Vinci για να μελετήσει το οχυρό της Gradisca, ενώ το 1511 το οχυρό αυτό πέφτει στα χέρια Αυστριακών δυνάμεων. Έτσι η Γαληνοτάτη αντιμετώπιζε στο ανατολικό της σύνορο τις απειλητικές προελάσεις τόσο των Τούρκων όσο και των Αυστριακών. Αποφάσισε λοιπόν να αναγείρει μια καινούργια πόλη/οχυρό στην περιοχή Πάλμα, ένα στρατηγικό σημείο στη βόρεια Ιταλία. Το οχυρό ονομάστηκε Πάλμα για να θυμίζει τη νίκη της Βενετίας κατά του Οθωμανικού στόλου στη Ναυμαχία της Ναυπάκτου το 1571.

Η Βενετία αναθέτει την ανέγερση της πόλης και της οχύρωσής της στον Guilio Savorgnan, ο οποίος ήταν και ο δημιουργός και της ενετικής οχύρωσης της Λευκωσίας το 1567. Το έργο του απέσπασε πολλές αρνητικές κριτικές γιατί ως γνωστό η πόλη της Λευκωσίας δεν άντεξε στην τουρκική πολιορκία και έπεσε σε διάστημα 4 μηνών.

Ο Πίνακας του Domenico Tintoretto «Ο ναυτικός προσφέρει μια γαλέρα στον Άγιο Ιουστινιανό»1615,  Palazzo Ducale της Βενετίας.

Το έργο υμνεί την νίκη των Χριστιανών και ιδιαίτερα της Βενετίας στη ναυμαχία της Ναυπάκτου στις 7 Οκτωβρίου του 1571. Δεξιά ο ναυτικός με το ένα του πόδι ακόμη στο νερό, και το άλλο να πατά στέρεα στη γη, κρατά μια μακέτα μιας βενετσιάνικης γαλέρας που συμβολίζει την υπεροπλία της Βενετίας και κατά θάλασσα και κατά γη. Ο Άγιος Ιουστινιανός, που είναι ο προστάτης Άγιος της Παλμανόβα υπερίπταται του χώρου. Αριστερά, δυο γυναικείες μορφές, η  μια να συμβολίζει τον πόλεμο και η άλλη την Κρήτη. Ο πόλεμος, είναι ντυμένος σε εξάρτηση μάχης, με πανοπλία και ασπίδα.  Η απεικόνιση στην εξωτερική πλευρά της ασπίδας, της αστεροειδούς οχυρώσεως με τους 9 προμαχώνες  είναι καθαρά συμβολικός και αναφέρεται στη Βενετία. Πίσω από τον “πόλεμο”, μια άλλη γυναικεία μορφή αυτή τη φορά με στέμμα. Ανάμεσά τους και κάτω από το έμβλημα της οικογένειας Bembo, μια κλασική απεικόνιση του κρητικού λαβυρίνθου και η πρόσκληση προς τους θεατές του έργου να συνδέσουν τον κρητικό λαβύρινθο με την οχύρωση της ασπίδας. Το κλειδί, όπως και στην περίπτωση του νήματος της Αριάδνης, είναι η αναγεννησιακή αντίληψη για την πόλη, που αντανακλάται στο έργο και τη φιλοσοφία του Savorgnan και των υπολοίπων Ενετών μηχανικών.

Η Παλμανόβα, η νέα Λευκωσία

Στις 16 Οκτωβρίου του 1593, πέντε μηχανικοί, απεσταλμένοι της Γαληνοτάτης, ανάμεσά τους ο Giulio  Savorgnan (ο μηχανικός των τειχών της Λευκωσίας), ο Bonaiuto Lorini και ο Scamozi καταθέτουν γραπτώς το “Terminazione”, δηλαδή τη θέση και την τελική σχεδίαση ενός οχυρωματικού έργου που σκοπό είχε την αποτροπή  της Οθωμανικής προέλασης που αποτελούσε άμεσο κίνδυνο για τη Δημοκρατία της Βενετίας. Ως επίσημη ημερομηνία για την ανέγερση της πόλης και των τειχών θεωρήθηκε η 7^η Οκτωβρίου 1593, ημερομηνία της νίκης στη ναυμαχία της Ναυπάκτου. Θεωρητικά οι εργασίες τελείωσαν το την πρώτη δεκαετία του 1600.

Το σχέδιο πήρε πολλά από τη Λευκωσία, αλλά είχε το εξής πλεονέκτημα. Θα κτιζόταν μέσα σε μια πεδιάδα και η φιλοσοφία του Savorgnan και των ανθρώπων του ήταν βασισμένη επάνω στη θέαση και την απόκρυψη της πόλης από τον εχθρό. Από μακριά η πόλη δεν φαινόταν και αυτό αποτελούσε τη δύναμή της. Η πόλη είχε εννέα προμαχώνες, και τρεις αμυντικές γραμμές, οι δύο  δημιούργημα του Savorgnan, και η τρίτη του Ναπολέοντα Βοναπάρτη. Οι εγκαταστάσεις όλες συνδέονταν ανάμεσά τους με  υπόγεια περάσματα. Μια απόλυτη γεωμετρία, που μαζί με την εξαγωνική κεντρική πλατεία και τις τρεις εισόδους της πόλης, αποτελούν το αποκορύφωμα της οχυρωματικής αρχιτεκτονικής της Αναγέννησης. Το έργο του Savorgnan εντυπωσίασε τους Ευρωπαίους και είχε επιδράσεις στην μετέπειτα στρατιωτική αρχιτεκτονική. Παρόμοια οχυρά κτίστηκαν στην πόλη Hamins της Φινλανδίας, στην Ολλανδία στην πόλη Coevorden e Naarden, και στην Neuf Brisach στη Γαλλία.

Το 1960 η Ιταλική Δημοκρατία κηρύσσει ολάκερη την πόλη εθνικό μνημείο και το 1999 γίνονται εργασίες αναπαλαίωσης και συντήρησης της κεντρικής πλατείας.

Οι αρχές της Παλμανόβα εκμεταλλεύτηκαν την ιστορικότητα της πόλης τους στο έπακρο, στήνοντας όλη την τουριστική τους βιομηχανία γύρω από το «Unicum», δηλαδή τη μοναδικότητα της πόλης τους. Δημιούργησαν «ιστορικά δρομολόγια» γύρω από τους προμαχώνες, σ’ ένα περίγυρο 7 χιλιομέτρων γύρω από τα τείχη, και μπορούν να γίνουν ή με τα πόδια, ή με αυτοκίνητο. Όλα συντείνουν στο  να καταλάβουν οι επισκέπτες το σημαντικό και πολύτιμο της πόλης, αυτό που οι ίδιοι αποκαλούν «unicum», δηλαδή μοναδικό, και που δεν είναι τίποτα άλλο παρά τα τείχη της. Εξέδωσαν βιβλία, χάρτες, φυλλάδια και εξηγούν τους λόγους για τους οποίους ένας πρέπει να επισκεφθεί την Πάλμανόβα. Οι επισκέπτες της πόλης έρχονται για να θαυμάσουν τα τείχη, τους προμαχώνες και την τάφρο που συντηρήθηκαν και χρησιμοποιούνται από τον κόσμο. 

Σε όλα τα φυλλάδια επεξηγούν τους λόγους για τους οποίους ο κάθε επισκέπτης πρέπει να βιώσει την Παλμανόβα:

• Η Παλμανόβα αποτελεί UNICUM. Είναι μια πόλη που έχει καταφέρει να διατηρήσει τα χαρακτηριστικά της «ιδανικής» πόλης, που βέβαια προέρχεται από την αναγεννησιακή φιλοσοφία.( πράγμα βέβαια άδικο, γιατί η Λευκωσία είναι το UNICUM)!
• Η Παλμανόβα είναι σήμα κατατεθέν της αναγεννησιακής φιλοσοφίας· η συμμετρία που εκπέμπουν τα τείχη αντανακλά στη δύναμη της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Ενετίας, που σχεδίασε και έκτισε στην συγκεκριμένη τοποθεσία την πόλη αυτή ως δείγμα δυνάμεως
• Η Παλμανόβα και τα τείχη της προσφέρουν μοναδικές γνώσεις για τη μεσαιωνική οχυρωματική αρχιτεκτονική αλλά και για θέματα συντήρησης και προστασίας αρχαίων μνημείων.
• Η Παλμανόβα προσφέρει τη δυνατότητα να χαθεί κανείς σε ένα γεωμετρικό λαβύρινθο,  ως ένας σύγχρονος Θησέας, να περπατήσει στους υπέργειους και τους υπόγειους δρόμους, να εκτιμήσει τη γνώση που ταυτίζεται με την αισθητική και την ομορφιά.
• Η Παλμανόβα είναι μια σύγχρονη και ζωντανή πόλη που προβάλλει με περηφάνεια την ιστορία της.

Ο Καθεδρικός Ναός του Αγίου Νικόλαου της Αμμοχώστου

Το απόγειο της δόξας των Λουζινιανών βασιλιάδων της Κύπρου

Ο καθεδρικός ναός του Αγίου Νικολάου της Αμμοχώστου είναι αναμφίβολα η πιο περίτεχνη από τις όλες τις εκκλησίες, καθολικές και ορθόδοξες που κτίστηκαν στην Κύπρο στη διάρκεια του εκπληκτικού 14^ου αιώνα. Πρόκειται για ένα μοναδικό μνημείο, αναγκαία έκφραση και δέσμευση για τη συνέχεια της Ιερουσαλήμ, το καμάρι και η δύναμη των Λουζινιάν, αυτής της Γαλλικής πριγκιπικής οικογένειας, που άλλαξε τον προσανατολισμό του νησιού για τρεις ολάκερους αιώνες.

Μετά το 1300 η Αμμόχωστος είναι η πλουσιότερα των πόλεων... «δεν τολμώ να μιλήσω για τα πλούτη τους» έγραψε τo 1340 ο περιηγητής Ludolf Von Suchen που έκθαμβος περιέγραψε την πόλη /λιμάνι που δέχτηκε μετά το 1291 όλο τον ευρωπαϊκό εμπορικό κόσμο που έφυγε κατατρεγμένος από τον Σαλαντίν.

Σ’ αυτήν την πόλη και στο λιμάνι της συναθροίζονται οι ευρωπαίοι έμποροι που προηγουμένως ήταν εγκατεστημένοι στην Ιερουσαλήμ και στην Άκρα: Γενουάτες, Βενετσιάνοι, Πιζάνοι, Αραγονέζοι, τα τάγματα των Δομινικανών, των Αυγουστίνων, των Φραγκισκανών, των Καρμελιτών, ενώ οι Σύριοι Χριστιανοί, Νεστοριανοί και Ιακωβίτες, είναι αυτοί που κρατούν το εμπόριο στα χέρια τους.

Όλος αυτός ο κόσμος, που έχασε την Ιερουσαλήμ, έρχεται στην Αμμόχωστο. Ο καθένας κτίζει παλάτια και παρεκκλήσια...το κέντρο βάρους όμως της πόλης είναι ο Άγιος Νικόλαος και η πλατεία του, που βρίσκεται ακριβώς στην κύρια οδό που συνδέει την Πόρτα της Θάλασσας με την πόρτα της Ξηράς, είναι απέναντι από το παλάτι των Λουζινιάν και γύρω από τον καθεδρικό ναό εξελίσσεται καθημερινά η πολύβουη ιστορία της πόλης.

Ο καθεδρικός ναός, εντός του οποίου «στέφονταν και θάβονταν» οι βασιλείς της Κύπρου, της Ιερουσαλήμ και της Αρμενίας συγκρίνεται στην τεχνοτροπία και στη μαστοριά με τους μεγάλους γοτθικούς ναούς της Ευρώπης, ιδιαίτερα με τη γερμανική έκφραση της γοτθικής τέχνης.  Η πολυεπίπεδη δυτική όψη δίνει την εντύπωση σκηνικού, και παραπέμπει στις μεγάλες εκκλησίες της Δύσης, στο Στρασβούργο, στην Κολωνία, και στο Παρίσι.

Οι πήγες αναφέρουν ότι ο ναός αρχίζει να κτίζεται το 1308 από τον Αρχιεπίσκοπο Lambert που καταγόταν από την Καμπάνια της Γαλλίας.

Ο Ναός αφιερώνεται στον Άγιο Νικόλαο από την ομώνυμη εικόνα που φέρνει μαζί του θριαμβευτικά ο Πέτρος ο Α από την εκστρατεία του στα Μύρα της Μικράς Ασίας.

Στον Αγιο Νικόλαο στέφθηκε βασιλιάς της Κύπρου, της Ιερουσαλήμ και της Αρμενίας ο Πέτρος ο Α΄ στις 5 του Απρίλη του 1360. Το 1361 μπροστά στον Καθεδρικό Ναό έγινε η μεγάλη λιτανεία για να νικηθεί η πανώλη που είχε κτυπήσει την πόλη. Όλοι οι κάτοικοι της πόλης, Λατίνοι, Έλληνες, Αρμένιοι, Νεστοριανοί, Ιακωβίτες, Σαρακηνοί, Εβραίοι και Αιθίοπες με επικεφαλής την βασιλική οικογένεια, αφού νήστεψαν δυο μέρες με νερό και ψωμί, πορεύθηκαν και εξέπεμψαν δέηση για λύτρωση από τη φοβερή αρρώστια. O ναός παραμένει επιβλητικός και κατά τη διάρκεια της Γενουάτικης κατοχής της πόλης, ενώ εκεί τελείται το1472 ο γάμος του Iάκωβου του Nόθου με την όμορφη κόρη της Bενετίας, την Aικατερίνη Kορνάρο.

Όταν ο Iάκωβος πέθανε, θάφτηκε στον ίδιο Kαθεδρικό Nαό. H Aικατερίνη παράδωσε τη διακυβέρνηση της Kύπρου στη Γαληνοτάτη Aριστοκρατία των Eνετών. H πράξη της μεταβίβασης έγινε και πάλιν από τον Kαθεδρικό Nαό στις 14 Mαρτίου του 1489, μετά τη λειτουργία. H τελευταία βασίλισσα της Kύπρου πέρασε κάτω από τις μεγαλοπρεπείς πόρτες, παρέδωσε το κράτος της Kύπρου στον Francesco Priuli και έβαλε πλώρη για την πατρίδα της.

Kατά τη διάρκεια της δωδεκάμηνης πολιορκίας ο καθεδρικός ναός κτυπήθηκε πολλές φορές από τα τουρκικά κανόνια. Όταν η πόλη έπεσε, ο Mουσταφά Πασάς και το στράτευμα κατέστρεψε ότι υπήρχε μέσα στο ναό και τον μετέτρεψε σε τζαμί.

 Αυτά ως μικρή εισαγωγή σε μια μεγάλη ιστορία. 

Περισσότερα στην περίηγηση της μεσαιωνικής Αμμοχώστου την 

Κυριακή  18 του Σεπτέμβρη. 

Κρατήστε έγκαιρα τη θέση σας στο 

www.historiccyprus.com

Ο Πεδιαίος ποταμός: όπου νερό αχνάρια ανθρώπων και πολιτισμός

Tίτλος: Διαβαίνοντας τον ποταμό της Χώρας

Μια οφειλή

Ο Πεδιαίος ποταμός όρισε την πρωτεύουσά μας, η τοπογραφία της πόλης μας δημιουργήθηκε γύρω από την κοίτη του, η παράδοση και η ιστορία καταγράφουν την παρουσία του, κάποτε με θαυμασμό, άλλοτε με τρόμο! Σήμερα θυμόμαστε τον ποταμό τις κρύες μέρες του χειμώνα όταν τον βλέπουμε να κατεβαίνει ορμητικός και να διασχίζει την πόλη, αλλά βιώνουμε τη δροσιά και τη χλωρίδα της κοίτης του (οι τυχεροί τουλάχιστον) τα βραδάκια στο γραμμικό πάρκο, αυτή τη μοναδική πηγή ανάσας της Χώρας. Τη σημασία του λίγοι την εκτίμησαν!!!! 

Είναι ο μεγαλύτερος μας ποταμός (98 χιλ), πηγάζει από τον Μαχαιρά και χύνεται στον κόλπο της Αμμοχώστου...Η παρουσία του είναι έντονη στην ιστορία όχι μόνο της Λευκωσίας, είναι πηγή ζωής στη Μεσαριά, ο λόγος της σπουδαιότητας της Έγκωμης και του λιμανιού της, απαραίτητη προϋπόθεση της πάλαι ποτέ εμπορίας του χαλκού... που μας κράτησε στον χάρτη. Εκεί όπου νερό αχνάρια ανθρώπων....και πολιτισμός 

Για την πρωτεύουσα μας ιδιαίτερα διαδραματίζει τεράστιο ρόλο. Γύρω από την κοίτη του κτίζονται στην αρχαιότητα οι περισσότεροι οικισμοί, κοντά στο χώρο των παλιών Κυβερνητικών Γραφείων, στους Αγίους Ομολογητές, κοντά στην περιοχή Προδρόμου και κοντά στο παλαιό Δημαρχείο. Αργότερα, η ανάπτυξη της Λήδρας (ενός από τα δέκα βασίλεια της αρχαίας Κύπρου) οφείλεται και στο νερό του Πεδιαίου. Η Λευκωσία επιλέγεται ως πρωτεύουσα και διοικητικό κέντρο από τους Βυζαντινούς ακριβώς για τα πλούσια νερά του Πεδιαίου (γεγονός παράδοξο ένα νησί να έχει πρωτεύουσα στην ενδοχώρα αντί στα παράλια)!

Flumen publicum.

Στα πρώτα χρόνια της μεσαιωνικής μας ιστορίας μετά την κατάκτηση του Ριχάρδου του Λεοντόκαρδου (1192) και την άφιξη εδώ των Γάλλων αρχόντων η κοίτη του Πεδιαίου διαδραματίζει σπουδαίο ρόλο στην πολεοδομική ανάπτυξη της πόλης. Με σημερινά δεδομένα γνωρίζουμε ότι ο ποταμός από το γεφύρι της Γρίβα Διγενή, περνούσε κατά μήκος της οδού Βύρωνος, μπροστά από το Μουσείο και το Δημοτικό Θέατρο και μέσα από την Πύλη Πάφου, κατά μήκος της οδού Ερμού, διέσχιζε την πόλη με κατεύθυνση την Παλλουριώτισσα περνώντας μέσα από την μετέπειτα Πύλη Αμμοχώστου. Αν και χείμαρρος, αποτελούσε σημαντικό στοιχείο της μεσαιωνικής πόλης, ονομαζόμενος flumen publicum. Συχνά όταν μιλώ για την ιστορία της Λευκωσίας προτρέπω αυτούς που είναι μαζί μου να κλείσουν τα μάτια τους και να φανταστούν τη Λευκωσία να τη διασχίζει ένας όμορφος ποταμός. Σαν το Παρίσι δηλαδή. Η βόρεια πλευρά – ή όπως λένε οι Γάλλοι, η rive gauche-  ήταν η επίσημη πλευρά, ενώ η νότια πλευρά συγκέντρωνε περισσότερο τις κατοικίες των ταπεινών και μη αρχοντογεννημένων.

Τα γεφύρια

Ίντριγκες, πάθη, έρωτες, δημόσιες εκτελέσεις, διαδραματίζονται γύρω από τον Πεδιαίο και τα «γιοφύρια» και μεταφέρονται σε μας από τους χρονικογράφους της εποχής. Έξι γεφύρια: των Αγίων Αποστόλων ή γεφύρι των Αγίων Πέτρου και Παύλου, το γεφύρι του Αγίου Δομίνικου, το γεφύρι των Αργυραμοιβών που μπορεί να είναι και «το γεφύρι το εβραίικο». Το γεφύρι Berlina ή το γιοφύριν της Πιλλιρής, από την αρχαία γαλλική λέξη pilor, που σημαίνει κολόνα. Για το γεφύρι του Σινεσκάρδου και την περίφημη πλημμύρα γράφει ο Μαχαιράς:

“Εις τους ατλ’ Χριστού (10 Νοεμβρίου 1330) εκατέβην ο ποταμός της Χώρας τόσον μέγας και εξερίζωσεν πολλά δεντρά και εκατέβασεν τα και εφέραν τα εις την Χώραν, και εστούππωσεν το γιοφύριν του Σινεσκάρδου και ο ποταμός επήγεν τριγύρου της Χώρας και εχάλασεν πολλά σπίτια και έπνιξεν πολλύν λαόν»

Οι πηγές: Piadina, Pietroni, και Aque Dolce

Περιηγητές καταγράφουν πόσο πράσινη είναι η Λευκωσία, μιλούν για τους κήπους, τα περιβόλια και ξέρουμε βέβαια ότι όλα αυτά οφείλονται στον Πεδιαίο και στα νερά του που τροφοδοτούσε την πόλη, τις πλατείες και τα παλάτια με “νερό γλυκό, δροσερό και υγιεινό” όπως λέει ο Etienne de Lusignan. Άλλοτε πάλι η πόλη και το νησί δεινοπαθούν από τις συχνές ανομβρίες, ο Πεδιαίος κατάξερος ...«εγίνην πείνα μεγάλη από ανοβρίαν και ούλλη η σπορά εχάθηκεν και η πείνα έγινεν μεγάλη και ούλλα τα νερά των βρύσων εξεράναν και επηγαίναν από τόπου εις τόπον με τα κτηνά τους να έβρουν νερό, να ζήσουν και τα κτηνά τους και ούλλα εστεγνώσαν και λάκκοι και βρύσες και αφήκαν την πανθαύμαστη Κύπρο και επεράσαν ωδά και εκεία όπου πασαείς ύβρεν ανάπαυση και το νησί έμεινεν χωρίς τινάν”

Η Λευκωσία χάνει τον ποταμό της

Η πόλη μας αλλάζει θεαματικά όταν οι Βενετσιάνοι, κάτω από την απειλή της Οθωμανικής επέκτασης, κατεδαφίζουν το 1567 τα παλιά οχυρωματικά έργα των Λουζινιάν και επιβάλλουν τη «νέα» οχύρωση σύμφωνα με τα δεδομένα της Αναγέννησης και της ιδανικής πόλης. Για τους σκοπούς της νέας οχύρωσης οι Βενετοί προχώρησαν στην εκτροπή του ποταμού, τον οποίο οδηγούν με τεχνική παράκαμψη από το σημείο του Ανεμόμυλου γύρω και έξω από την πόλη.  

“Του ποταμού μεν του κλέψεις”

Κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής κατοχής (1570-1878) Τούρκοι πασάδες

φροντίζουν για την μεταφορά πρόσθετου νερού από μακρινές πηγές και δημιουργούν τα δυο υδραγωγεία Αράπ Αχμέτ και  Σιλικτάρ. Ο ποταμός έπαψε να τροφοδοτεί τους κήπους και τα περβόλια, παρόλα αυτά όμως σε δυο περιπτώσεις      

το 1859 και το 1865 επιβεβαιώθηκε η γνωστή παροιμία “του ποταμού μεν του κλέψεις” αφού ο ποταμός ακολουθώντας την παλιά του κοίτη πέρασε μέσα από την πόλη πνίγοντας και στις δυο περιπτώσεις πολλούς κατοίκους της Λευκωσίας.

Η Αγγλοκρατία βρίσκει τη Λευκωσία με δημόσιες φουντάνες που έχουν το δικό τους

χαρακτηριστικό όνομα “της τζουτζούς”, “του Μαύρου”, “της Καρυδιάς”, “του Ρογιάτικου” κ.α.  Τα αλακάτια και οι ανεμόμυλοι φέρνουν το πολύτιμο νερό, στην πόλη που εξακολουθεί να εντυπωσιάζει τους ξένους με τα περβόλια και τους κήπους. Από την τοποθεσία «Ανεμόμυλος» (που για τους 60+ Λευκωσιάτες έχει μια ιδιαίτερη σημασία), έπαιρναν το νερό τους οι αμαξάρηδες και οι νεροπούληδες που πουλούσαν το νερό με το «σακοράφι» ένα χοντρό βελόνι που καθόριζε την διάμετρο, δηλαδή την ποσότητα του νερού που μπορούσε ένας να αγοράσει.

Από τότε μέχρι σήμερα, το γραμμικό πάρκο του Πεδιαίου, ίσως το σπουδαιότερο έργο για τους κατοίκους της πρωτεύουσας προσφέρει μνήμες και ιστορίες που χάνονται στο θρόισμα των φύλλων και στον ήχο του νερού. 

 Ελάτε με το  Historic Cyprus να μάθετε την ιστορία του Πεδιαίου και της Λευκωσίας   

 Για ημερομηνίες και κρατήσεις στο www.historiccyprus.com.